Nowelizacja KPA: Nie wszystkie sprawy o stwierdzenie nieważności decyzji starszych niż 30 lat do umorzenia

16 września 2021 r. wchodzi w życie nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego. Nowelizacja  uniemożliwia podważanie decyzji administracyjnych jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne (art. 156 § 2 KPA).

Oznacza to zatem, że obecne nawet jeżeli:

• decyzja była wydana bez podstawy prawnej,
• decyzja była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały,
• w razie wykonania decyzji wywołałaby czyn zagrożony karą

nie można wyeliminować takiej decyzji z obrotu prawnego (nie można stwierdzić nieważności takiej decyzji), o ile od jej doręczenia upłynęło 10 lat.

Ponadto, nowe przepisy wprowadzają zasadę, że jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji, o której mowa w art. 156 § 2, upłynęło trzydzieści lat, nie wszczyna się postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji.

Oznacza to, że w odniesieniu do decyzji doręczonej lub ogłoszonej od 10 do 30 lat temu możliwe jest wyłącznie stwierdzenie wydania jej z naruszeniem prawa. Brak jest natomiast możliwości wyeliminowanie decyzji z obrotu prawnego.

Przepisy w nowym brzmieniu stosuje się do wszystkich postępowań administracyjnych w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji lub postanowienia, wszczętych i niezakończonych przed 16 września 2021 r. ostateczną decyzją lub postanowieniem (art. 2 ust. 1 ustawa o zmianie ustawy – Kodeks Postępowania Administracyjnego z dnia 11 sierpnia 2021 r., Dz.U. z 2021 r. poz. 1491).

Przepisy przejściowe nowelizacji wprowadzają jednak zasadę, że postępowania administracyjne w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, wszczęte po upływie trzydziestu lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji i niezakończone przed dniem 16 września 2021 r. (wejścia w życie nowelizacji) ostateczną decyzją lub postanowieniem, umarza się z mocy prawa. Bez względu zatem na datę doręczenia lub ogłoszenia decyzji, nie podlega umorzeniu z mocy prawa postępowanie administracyjne w sprawie stwierdzenia jej nieważności, wszczęte przed upływem trzydziestu lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji (art. 2 ust. 1 ustawa o zmianie ustawy – Kodeks Postępowania Administracyjnego z dnia 11 sierpnia 2021 r.).W takim przypadku organ będzie jednak uprawniony jedynie do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie mógł stwierdził jej nieważności.