Odpowiedzialność inwestora procesu budowlanego za naruszenia przepisów BHP i wypadki przy pracy na placu budowy

Spełnienie przez inwestora obowiązków w zakresie prawidłowej organizacji procesu budowlanego, skutkuje brakiem odpowiedzialności cywilnej i karnej za ewentualne naruszenia przepisów BHP i wypadki przy pracy pracowników/współpracowników wykonawcy/podwykonawcy.

Taką odpowiedzialność ponoszą wówczas wykonawca, pracodawca, osoba kierująca pracownikami w imieniu pracodawcy oraz kierownik budowy.

Inwestor, który:

• powierzył wykonanie robót budowlanych generalnemu wykonawcy,
• protokolarnie zdał wykonawcy teren budowy,
• zawiadomił o zamiarze rozpoczęcia robót budowlanych właściwego inspektora pracy, na 7 dni przed rozpoczęciem budowy lub rozbiórki, na której przewiduje się wykonywanie robót budowlanych trwających dłużej niż 30 dni roboczych i jednoczesne zatrudnienie co najmniej 20 osób albo na której planowany zakres robót przekracza 500 osobodni
• zapewnił sporządzenie planu BIOZ,
• zapewnił objęcie kierownictwa budowy i ewentualnie nadzoru budowy

jest zwolniony od odpowiedzialności za ewentualne naruszenia przepisów BHP i wypadki przy pracy pracowników/współpracowników wykonawcy/podwykonawcy.

W związki z bezpieczeństwem i higieną pracy na placu budowy do obowiązków inwestora należy m.in.:

• zawiadomienie o zamiarze rozpoczęcia robót budowlanych właściwego inspektora pracy, na 7 dni przed rozpoczęciem budowy lub rozbiórki, na której przewiduje się wykonywanie robót budowlanych trwających dłużej niż 30 dni roboczych i jednoczesne zatrudnienie co najmniej 20 osób albo na której planowany zakres robót przekracza 500 osobodni (§ 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych).
• zapewnienie objęcia kierownictwa budowy przez kierownika budowy (art. 18 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego).
• zapewnienie opracowania planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (art. 18 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego).
• w przypadkach uzasadnionych wysokim stopniem skomplikowania robót budowlanych lub warunkami gruntowymi, nadzoru nad wykonywaniem robót budowlanych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych (art. 18 ust. 1 pkt 5 Prawa budowlanego).

Istotne przepisy:

art. 652 Kodeksu cywilnego – odpowiedzialność wykonawcy:

Jeżeli wykonawca przejął protokolarnie od inwestora teren budowy, ponosi on aż do chwili oddania obiektu odpowiedzialność na zasadach ogólnych za szkody wynikłe na tym terenie.

art. 207 § 2 kodeksu pracy – obowiązki pracodawcy:

Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca jest obowiązany:

1)  organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy;

2)  zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń;

3)  reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy.

art. 212 Kodeku pracy – obowiązki osoby kierującej pracownikami:

Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:

1)  organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy;

2)  dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem;

3)  organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy;

4)  dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem;

5)  egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

art. 22 pkt 3a i 3b prawa budowlanego – obowiązki kierownika budowy/odpowiedzialność kierownika za wypadek przy pracy:

Do podstawowych obowiązków kierownika budowy należy:

3a) koordynowanie realizacji zadań zapobiegających zagrożeniom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia:

a) przy opracowywaniu technicznych lub organizacyjnych założeń planowanych robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów, które mają być prowadzone jednocześnie lub kolejno,

b) przy planowaniu czasu wymaganego do zakończenia robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów

3b)  koordynowanie działań zapewniających przestrzeganie podczas wykonywania robót budowlanych zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zawartych w przepisach, o których mowa w art. 21a ust. 3, oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

art. 21a ust. 1 prawa budowlanego:

Kierownik budowy jest obowiązany, w oparciu o informację, o której mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1b, sporządzić lub zapewnić sporządzenie, przed rozpoczęciem budowy, planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, uwzględniając specyfikę obiektu budowlanego i warunki prowadzenia robót budowlanych, w tym planowane jednoczesne prowadzenie robót budowlanych i produkcji przemysłowej.

§ 5 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. Nr 47, poz. 401):

Bezpośredni nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy na stanowiskach pracy sprawują odpowiednio kierownik robót oraz mistrz budowlany, stosownie do zakresu obowiązków.